جهان باید آپارتاید جنسیتی در افغانستان را به رسمیت بشناسد

شبکه پژوهشی و دادخواهی زنان و کودکان، گزارش پژوهشی را از تاثیر فرمان‌های طالبان برزندگی زنان افغانستان با اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل شریک ساخت.  در برنامه‌ای که به این هدف در مقر شورای حقوق بشر در شهر ژینوا برگزار شده بود، ده‌ها تن از سفرا، دپلومات‌ها، پژوهشگران و فعالان حقوق زن از کشورهای مختلف به صورت حضوری و آنلاین  شرکت داشتند.
هدف اصلی این برنامه، ارائه یافته‌ها و پیشنهادهای پژوهشی شبکه، بررسی تأثیرات منفی محدودیت‌ها بر  افغانستان، گفت‌وگو پیرامون راهکارهای عملی در چارچوب گزارش دوره‌ای چهارم افغانستان به CEDAW و بررسی ایجاد سازوکاری به رهبری زنان افغانستان برای بازتاب نیازها و اولویت‌های آنان بود.

برنامه با سخنرانی آقای نصیر احمد اندیشه، نماینده دائمی افغانستان در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو آغاز شد. او بر ضرورت اتحاد و عزم راسخ جامعه جهانی تأکید کرد و خواستار بازگشت به دستاوردهای دو دهه گذشته زنان افغانستان شد. او همچنین بر اهمیت آموزش، توانمندسازی و ایجاد سازوکارهای سازمان‌یافته در سطح سازمان ملل برای حمایت از حقوق زنان افغانستان تأکید کرد.

سپس بانو زرقا یفتلی، رئیس شبکه پژوهشی و دادخواهی زنان و کودکان، درباره پژوهش انجام‌شده در ده ولایت افغانستان با مشارکت ۶۰۰ زن و دختر و ۲۶ مصاحبه با فعالان، سیاست‌گذاران و کارشناسان صحبت کرد. وی تصریح کرد که این گزارش صرفاً یک سند پژوهشی نیست، بلکه فراخوانی برای اقدام است. او از جامعه بین‌المللی خواست آپارتاید جنسیتی را به‌عنوان جنایت علیه بشریت به رسمیت بشناسد و طالبان را به دلیل نقض سیستماتیک حقوق زنان پاسخگو کند.

در ادامه، یکی از اعضای شبکه، یافته‌ها و پیشنهادهای کلیدی پژوهش تحت عنوان «تأثیر فرامین طالبان بر زنان و دختران در أفغانستان» را که بین اکتبر ۲۰۲۴ تا مارچ ۲۰۲۵ انجام شده بود، ارائه کرد. مهم‌ترین یافته‌ها به شرح زیر است:

• ۳۶.۷٪ از پاسخ‌دهندگان شخصاً خشونت را تجربه کرده‌اند و بیش از ۵۶.۴٪ شاهد وقوع خشونت بوده‌اند.
• ۹۴.۱٪ از محرومیت از آموزش در خانواده‌های خود گزارش داده‌اند.
• ۹۸.۵٪ از پاسخ‌دهندگان از حق آموزش دختران حمایت کرده‌اند که به‌روشنی ادعاهای طالبان درباره موانع فرهنگی آموزش دختران را رد می‌کند.
• پس از تسلط طالبان، تنها ۹.۸٪ از زنان شغل خود را حفظ کرده‌اند و ۹۰.۲٪ شغل خود را از دست داده‌اند.
• مشارکت سیاسی زنان به شدت محدود شده و ۶۶٪ از افزایش خشونت مرتبط با منع فعالیت سیاسی زنان خبر داده‌اند.

همچنان در این گزارش پیشهادهای ذیل به جامعه‌ی جهانی پیش کش شده است:

1. حمایت از جرم‌انگاری آپارتاید جنسیتی به‌عنوان جنایت علیه بشریت در قوانین بین‌الملل،
2. تضمین مشارکت کامل، ایمن، برابر و معنادار زنان در تمامی گفت‌وگوها درباره آینده افغانستان.
3. تشدید تلاش‌های دیپلماتیک و اعمال فشار هدفمند بر طالبان برای لغو تمام محدودیت‌های اعمال‌شده بر زنان، به‌ویژه قوانین وزارت امر به معروف و نهی از منکر.
4. پاسخگو کردن طالبان در قبال نقض حقوق زنان و سوءاستفاده از اصول اسلامی برای توجیه سرکوب
5. .تقویت تعامل با فعالان و رهبران زن افغانستان از طریق حمایت دیپلماتیک و فراهم‌سازی بستر برای شنیده شدن صدای آنان، به‌منظور تقویت تلاش‌های جهانی برای عدالت، برابری و کرامت انسانی.

درا ین برنامه خانم کلودیا فونتس ژولیو، نماینده دائم کشور شیلی در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو، وضعیت کنونی افغانستان را «بحران عمیق انسانی»  توصیف کرد و افزود که سیاست‌های تبعیض‌آمیز طالبان بخشی از یک عملیات سیستماتیک علیه نیمی از جمعیت افغانستان است. او تأکید کرد که همبستگی فعال جایگزین همدردی صرف باید باشد و سازمان‌های به رهبری زنان باید در محور برنامه‌های صلح‌سازی قرار گیرند.

خانم کلارا کابرا، نماینده دائم اسپانیا در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو، بر اهمیت مشارکت بیشتر کشورها، به‌ویژه کشورهای اسلامی، و ضرورت گفت‌وگوی جهانی درباره حقوق زنان افغانستان تأکید کرد.

آقای دیوید یاردلی، نماینده دائم استرالیا در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو، بر تعهد کشورش به برابری جنسیتی و حقوق بشر تأکید کرد و خواستار اقدامات عملی برای تقویت صدای زنان و ایجاد تأثیر واقعی از طریق سازوکارهای بین‌المللی شد.

بانو فوزیه کوفی، نماینده پیشین پارلمان افغانستان و فعال حقوق زنان، مقاومت زنان افغانستان را ستود و تأکید کرد که ایجاد سازوکارهای مؤثر برای پاسخگویی، به زنان امید می‌بخشد و موقعیت سیاسی طالبان را تضعیف می‌کند.

آقای ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر افغانستان، به تخریب سیستماتیک حمایت‌های قانونی و نهادی از زنان توسط طالبان اشاره کرد و از پیگیری پاسخگویی بین‌المللی از طریق دادگاه کیفری بین‌المللی و تدوین آپارتاید جنسیتی حمایت کرد.

بانو راحله صدیقی، مؤسس بنیاد راحله برای تعلیم زنان افغانستان، هشدار داد که ممنوعیت آموزش دختران منجر به افسردگی، مشکلات روانی و افزایش ازدواج‌های اجباری شده است.

خانم هدر بار، معاون بخش حقوق زنان در دیده‌بان حقوق بشر، افزایش نگران‌کننده خشونت‌های مبتنی بر جنسیت را مطرح کرد و تأکید کرد که سیاست‌های طالبان حتی خانه‌ها را برای زنان ناامن کرده است. او خواستار ایجاد سازوکارهای جدید در سازمان ملل، پیگرد قضایی طالبان در دادگاه کیفری بین‌المللی و تدوین آپارتاید جنسیتی شد.

بانو فرشته کریمی، مدافع حقوق بشر، بر فقدان دسترسی زنان به عدالت تأکید کرد و هشدار داد که بدون عدالت، مصونیت افزایش می‌یابد و آسیب بیشتری به زنان وارد می‌شود.

بانو انجیلا آرزو و پروفسور هما هودفر از WLUML بر لزوم نظارت مؤثرتر بر کمک‌های بشردوستانه و ایجاد مسیرهای امن برای زنان در معرض خطر تأکید کرنموده و خواستار ائتلاف با جنبش‌های فمینیستی جهانی و تقویت همبستگی شدند.

این برنامه با گردانندگی بانو اکیلا رادها کریشنا و تسهیل‌کنندگی بانو زهرا جویا و جمع‌بندی بانو وژمه توخی، برگزار شد.

وژمه توخی در بخش پایانی برنامه گفت: «سرکوب زنان افغانستان سیستماتیک است؛ نه فرهنگی و نه دینی.»
او تأکید کرد که حقوق زنان باید غیرقابل مذاکره باشد و در مرکز هر گفت‌وگویی درباره آینده افغانستان قرار گیرد.

شبکه‌ی پژوهشی و دادخواهی زنان و کودکان، از همکاری نمایندگی‌های دائمی افغانستان، اسپانیا، کانادا و استرالیا در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، بنیاد ملاله، سازمان ICAN، کمپین پایان آپارتاید جنسیتی، WLUML و مرکز حمایت از حقوق بشر در برگزاری این برنامه صمیمانه قدردانی می‌نماید.

نکته: شبکه‌ی پژوهشی و دادخواهی زنان و کودکان، یک نهاد غیر انتفاعی مستقر در کشور کانادا است که برای دادخواهی حقوق زنان و دختران با سازمان‌های جهانی و کشورهای عضو سازمان ملل کار می‌کند.