چهار سال تاریکی و تبعیض سیستماتیک علیه زنان در افغانستان!

شبکه پژوهشی و دادخواهی زنان و کودکان به مناسبت چهارمین سال سقوط نظام در افغانستان و محرومیت زنان از حقوق اساسی‌شان، وبیناری را تحت عنوان «چهار سال تاریکی و تبعیض سیستماتیک علیه زنان در افغانستان» به تاریخ ۱۸ آگست برگزار نمود. این برنامه با هدف بررسی وضعیت زنان در افغانستان و چرایی موثریت کمرنگ تلاش‌های بین‌المللی برای بهبود وضعیت زنان به راه انداخته شد.

این نشست به صورت آنلاین و با حضور گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور وضعیت حقوق بشری افغانستان، مسئولان نهادهای مدنی، فعالان حقوق بشر و مدافعان حقوق زنان در داخل و خارج از أفغانستان با گردانندگی بانو روبینا همدرد، برگزار گردید. در این برنامه، خلاصه‌ای از یافته‌های تازه‌ترین تحقیق این شبکه تحت عنوان «تأثیر فرمان‌های طالبان بر زنان و دختران در افغانستان» ارائه شد. این پژوهش به بررسی تأثیرات کلی محدودیت‌های طالبان بر حقوق زنان، به ویژه حق آموزش، حق کار و حق مشارکت سیاسی و اجتماعی می‌پردازد.

برنامه با سخنرانی خانم زرقا یفتلی، مسئول شبکه پژوهشی و دادخواهی زنان و کودکان آغاز شد. خانم یفتلی با یادآوری فشارهای روزافزون و فرمان‌های محدودکننده طالبان علیه زنان، اشاره کرد که این تحقیق به هدف بررسی تأثیرات ۱۵۵ فرمان طالبان بر زندگی زنان انجام شده است تا بر اساس آن دادخواهی‌های بیشتری برای بهبود وضعیت زنان صورت گیرد. او افزود که بسیاری از مشکلات اجتماعی زنان و دختران به دلیل عدم دسترسی به رسانه‌ها گزارش نمی‌شود و نیاز است صدای زنان افغانستان بیش از پیش بلند گردد.

در ادامه، یافته‌های کلیدی این پژوهش توسط مروه نبی‌زاده از اعضای کمتیه دادخواهی شبکه پژوهشی و دادخواهی زنان و کودکان ارائه شد که مهم‌ترین موارد آن عبارت‌اند از:

• در بخش خشونت‌های مبتنی بر جنسیت: ۳۶.۷٪ پاسخ‌دهندگان قربانی بوده‌اند و ۵۶.۴٪ گزارش داده‌اند که شاهد چنین خشونتی بوده‌اند.
• در بخش محرومیت از تعلیم و تحصیل: ۹۴.۱٪ پاسخ‌دهندگان گزارش داده‌اند که یک یا چند نفر از اعضای خانواده‌شان از تحصیل محروم شده‌اند و ۵.۹٪ پاسخ منفی داده‌اند، زیرا هیچ دختری در سن آموزش در خانواده نداشتند.
• ۹۸.۵٪ از پاسخ‌دهندگان از آموزش دختران حمایت کرده‌اند.
• ۹۱.۶٪ پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که به شغل دسترسی ندارند و تنها ۸.۴٪ فرصت‌های شغلی داشته‌اند.
• در بخش محدودیت‌های عمومی و اجتماعی: ۹۵.۲٪ اظهار داشته‌اند که سفر بدون سرپرست مرد و استفاده از وسایل نقلیه عمومی برای زنان مجاز نیست.
• در بخش پیامدهای از دست دادن شغل: ۷۴.۴٪ پیامدهای نامطلوب اقتصادی را به‌عنوان یک تأثیر بحرانی شناسایی کرده‌اند.

ریچارد بنت – گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشری در افغانستان در سخنرانی خود درباره چگونگی جلوگیری از تبدیل شدن افغانستان، به «یک پرونده از دست رفته» صحبت کرد. او به اقدامات ظالمانه طالبان در برابر زنان، بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه در بازداشتگاه‌ها، ناپدیدسازی مخالفان، پیگردهای فراقانونی و محدودسازی فضای مدنی اشاره نمود و تأکید کرد که افغانستان «یک پرونده از دست نرفته» و آزمونی برای جامعه جهانی است؛ آزمونی در برابر تعهد به اصول حقوق بشر و مبارزه با تبعیض جنسیتی.

بانو هیدربار معاون بخش حقوق زنان در سازمان دیدبان حقوق بشر، نیز در سخنرانی خود با تأکید بر ضرورت شناسایی «آپارتاید جنسیتی» به‌عنوان جنایت علیه بشریت، وضعیت کنونی افغانستان را «تصویری ناخوشایند از عمیق‌ترین بحران حقوق بشری جهان» خواند که پیامدهای گسترده‌ای برای حقوق زنان در سراسر جهان دارد. او دادخواهی زنان افغانستان را با وجود محدودیت‌ها و چالش‌ها «پرقدرت و اثرگذار» دانست و توجه جامعه جهانی به آنچه در افغانستان می‌گذرد را امری حیاتی توصیف کرد.

اکیلا رادهاکریشنا – مشاور حقوقی کمپاین «نه به آپارتاید جنسیتی» – در سخنرانی خود گفت: «آپارتاید جنسیتی تنها یک مفهوم انتزاعی حقوقی نیست، بلکه بازتابی از ماهیت حاکمیت طالبان است.» او با اشاره به اقدامات اخیر برخی دولت‌ها در قبال طالبان افزود که اولویت‌دهی به حقوق زنان و مبارزه با خشونت‌های مبتنی بر جنسیت باید پیش‌شرط هرگونه تعامل با طالبان باشد.

فرشته کریمی – مدافع حقوق بشر – در سخنرانی خود درباره چالش‌های دسترسی زنان به عدالت در افغانستان گفت: «نظام قضایی افغانستان از هم پاشیده است و هم‌اکنون تمامی قضایا توسط بزرگان مرد، که اغلب مقامات طالبان هستند، حل و فصل می‌شود و نتیجه آن چیزی جز معافیت متجاوزان و ناقضان حقوق زنان نیست.» او تأکید کرد که حمایت از زنان و دختران افغانستان یک مسئولیت مشترک جهانی است، نه یک اقدام خیرخواهانه.

در پایان، بیشتر شرکت‌کننده‌ها و سخنرانان بر ضرورت فوری تدوین و به رسمیت شناختن «آپارتاید جنسیتی» به‌عنوان جنایت علیه بشریت تأکید کردند تا تبعیض و سرکوب سیستماتیک علیه زنان و دختران افغانستان نادیده گرفته نشود. همچنین، شرکت‌کنندگان بر اهمیت حمایت از فرصت‌های آموزشی برای زنان و دختران افغانستان و تقویت نهادهای به رهبری زنان تأکید کردند؛ نهادهایی که در خط مقدم دفاع از حقوق زنان قرار دارند و خدمات حیاتی ارائه می‌دهند.